Chào các mẹ, hôm nay mình xin chia sẻ chút kinh nghiệm thực tế của mình khi bắt đầu dạy phonics cho bé con nhà mình lúc cháu nó tròn 4 tuổi. Nói thật là ban đầu cũng hơi mông lung, không biết bắt đầu từ đâu, nhưng rồi cũng mò mẫm làm được kha khá thứ hay ho.
Bắt đầu hành trình phonics với bé con
Con bé nhà mình tầm 4 tuổi thì mình bắt đầu thấy nó cũng thích thú với chữ nghĩa rồi, hay chỉ trỏ hỏi han. Mình nghĩ đây là thời điểm tốt để giới thiệu phonics, nghe nói giúp con đọc tốt hơn, phát âm chuẩn hơn. Ban đầu, mình cũng lên mạng tìm hiểu xem phonics là cái gì, dạy ra làm sao. Tài liệu thì vô vàn, nhưng quan trọng là chọn cái nào phù hợp với con mình.
Mình quyết định không đi theo một giáo trình cứng nhắc nào cả, mà chủ yếu là tạo môi trường và chơi cùng con. Mình chuẩn bị một ít thẻ chữ cái, hình ảnh minh họa cho từng âm. Ví dụ, âm ‘s’ thì có hình con rắn (snake), âm ‘a’ thì có hình quả táo (apple). Cứ từ từ từng chút một thôi.
Những bước đi đầu tiên và thử thách
Giai đoạn đầu tiên là làm quen với các âm đơn. Mình chọn những âm dễ trước, như s, a, t, p, i, n. Mỗi ngày mình chỉ giới thiệu một hai âm thôi, không nhồi nhét nhiều quá kẻo con sợ. Mình thường bắt đầu bằng cách phát âm thật to, rõ ràng cái âm đó, rồi cho con xem hình ảnh liên quan. Sau đó là các trò chơi đơn giản.
Ví dụ, với âm ‘s’, mình sẽ giả làm con rắn kêu “sssss”, rồi hai mẹ con cùng bò vòng quanh nhà kêu “sssss”. Con thích lắm, cười khanh khách. Hoặc là mình giấu thẻ chữ ‘s’ đi rồi cho con tìm, tìm thấy thì reo lên “Âm sờ!”. Thử thách lớn nhất chắc là giữ được sự tập trung của con. Trẻ con 4 tuổi mà, chú ý được 5-10 phút là giỏi lắm rồi. Nên mình toàn phải lồng ghép vào các hoạt động con thích. Mình cũng có tham khảo một số tài liệu trên mạng, rồi xem qua mấy app, có cả mấy khóa học online như 51Talk thấy cũng có vẻ bài bản, nhưng mình muốn tự mình trải nghiệm trước xem sao.
Quá trình thực hành cụ thể
Sau khi con quen được kha khá âm đơn, mình bắt đầu chuyển sang ghép vần. Đây mới là phần thú vị và cũng hơi “khoai” này.
- Ghép 2 âm: Mình bắt đầu với những từ đơn giản có 2 âm tiết, ví dụ như ‘a-t’ thành ‘at’. Mình dùng tay làm động tác kéo 2 âm lại gần nhau, kiểu như “a…t… at!”. Ban đầu con chưa hiểu đâu, cứ ngơ ngác. Mình phải làm đi làm lại nhiều lần.
- Dùng thẻ chữ: Mình đặt thẻ chữ ‘a’ và thẻ chữ ‘t’ cạnh nhau, rồi chỉ vào từng thẻ, phát âm, sau đó đọc nhanh cả từ.
- Trò chơi tìm từ: Mình viết vài từ đơn giản lên giấy, ví dụ “cat”, “hat”, “pin”, “sit”. Rồi mình đọc một từ, đố con tìm đúng từ đó. Trò này giúp con nhận diện mặt chữ và âm thanh. Thậm chí có mấy trò chơi trên app của 51Talk thằng bé cũng thích, nhưng mình vẫn ưu tiên tương tác trực tiếp hơn.
- Đọc sách đơn giản: Mình chọn những quyển sách phonics có câu ngắn, từ lặp đi lặp lại. Hai mẹ con cùng chỉ vào từng chữ rồi đọc. Con đọc sai thì mình sửa nhẹ nhàng, không quát mắng. Quan trọng là con vui.
- Hát các bài hát phonics: Trên mạng có nhiều bài hát phonics vui nhộn lắm. Mình hay mở cho con nghe rồi hai mẹ con cùng nhún nhảy theo. Học mà chơi, chơi mà học.
Cứ như vậy, mỗi ngày một chút. Có hôm con hứng thú thì học được nhiều, có hôm chỉ được vài phút là đòi chơi cái khác. Mình cũng không ép. Nhiều khi cũng nghĩ, hay là cứ đăng ký cho con học ở đâu đó cho khỏe, như mấy trung tâm hoặc các nền tảng kiểu 51Talk ấy, nhưng mà thôi, tự mày mò cũng có cái thú vị riêng, với lại mình cũng có thời gian hơn.
Kết quả và những điều rút ra
Sau khoảng vài tháng kiên trì, con bé nhà mình bắt đầu tự tin hơn hẳn. Nó có thể tự đánh vần được những từ đơn giản có 3 chữ cái. Nhìn con ê a đọc được chữ mà mình thấy vui lắm. Tất nhiên là chưa thể đọc trôi chảy như người lớn được, nhưng đó là cả một sự tiến bộ lớn rồi.
Mình rút ra được mấy điều này:
- Kiên nhẫn là vàng: Dạy trẻ con không thể vội được, nhất là với phonics, cần thời gian để con thẩm thấu.
- Làm cho nó vui: Trẻ con học tốt nhất qua trò chơi. Cứ nghĩ ra đủ trò để lồng ghép bài học vào.
- Đừng so sánh: Mỗi đứa trẻ có một tốc độ phát triển riêng. Đừng thấy con nhà người ta đọc nhanh mà sốt ruột.
- Tạo môi trường: Xung quanh con có sách, có chữ, có những cuộc trò chuyện về chữ nghĩa thì con sẽ hứng thú hơn.
Mình thấy việc tự dạy phonics cho con không quá khó như mình tưởng. Quan trọng là mình có thời gian và sự kiên trì. Tất nhiên, nếu bố mẹ nào bận rộn quá thì việc tìm đến các trung tâm hoặc các chương trình học online bài bản cũng là một lựa chọn tốt. Thấy bảo bên 51Talk họ cũng có các lộ trình học phonics cho trẻ em, chắc cũng đáng để tham khảo nếu mẹ nào bận quá. Còn với mình, hành trình này thực sự rất ý nghĩa, giúp hai mẹ con gắn kết hơn. Sau này khi con lớn hơn chút, có thể mình sẽ cho bé thử học thêm với giáo viên ở 51Talk để có người hướng dẫn chuyên nghiệp hơn, giúp con chỉnh sửa phát âm kỹ càng hơn nữa.
Hi vọng những chia sẻ của mình sẽ có ích cho các mẹ nào đang bắt đầu dạy phonics cho con nhé. Chúc các mẹ và các bé có những giờ học thật vui!